Witrektomia

Witrektomia to grupa zabiegów okulistycznych w zakresie głębokich struktur gałki ocznej tj. położonych za soczewką. Witrektomia to dosłownie wycięcie ciała szklistego, ale służy ona przede wszystkim leczeniu wielu chorób siatkówki oka – delikatnej tkanki odpowiedzialnej za widzenie. Operacja ta stosowana jest w leczeniu m.in. odwarstwienia siatkówki, zaawansowanej retinopatii cukrzycowej, krwotoków do wnętrza oka różnego pochodzenia, chorób plamki żółtej – błony przedplamkowe, otwory w plamce. Witrektomia jest zabiegiem ratującym wzrok oraz oko w przypadku ciężkich zapaleń wnętrza gałki ocznej oraz w poważnych urazach oka. W tych przypadkach należy operację wykonać jak najszybciej, gdyż czas jaki upłynął od początku infekcji lub urazu do wdrożenia leczenia decyduje o jego powodzeniu.

Jest to operacja łączona, obejmująca oprócz samej witrektomii także usuniecie soczewki własnej pacjenta. Soczewkę usuwa się metodą fakoemulsyfikacji (patrz FAQ – zaćma). Ten etap zabiegu poprzedza wykonanie właściwej witrektomii. Operację łączoną wykonujemy najczęściej wtedy, gdy soczewka własna chorego jest zmętniała (zaćma) i utrudnia dobre uwidocznienie struktur tylnego odcinka oka.

Do wykonania witrektomii, czyli wycięcia ciała szklistego oraz usunięcia nieprawidłowości z powierzchni siatkówki (błon, trakcji, krwi ec.), używa się noża pneumatycznego (witrektom) połączonego ze specjalistycznym aparatem służącym do przeprowadzenia zabiegu przez mikronacięcia. W tego rodzaju chirurgii wykorzystujemy także laser okulistyczny, ale jako urządzenie pomocnicze do leczenia samej siatkówki, np. w retinopatii cukrzycowej, lub do wzmocnienia siatkówki po jej przyłożeniu – laseroterapia przedarć obwodowych siatkówki lub obszarów zwyrodnień.

Czas zabiegu zależy od tego z jakiego rodzaju problemem medycznym mamy do czynienia. W przypadku usunięcia błony przedplamkowej lub zamykania otworu w plamce zazwyczaj nie przekracza 1 godziny, ale jeśli mamy do czynienia z odwarstwienia siatkówki czy proliferacyjna retinopatią cukrzycową czas operacji może się wydłużyć

Większość operacji witrektomii/fakowitrektomii nie wymaga znieczulenia ogólnego. Zazwyczaj stosujemy znieczulenie miejscowe – podajemy środek znieczulający wokół operowanego oka, a dodatkowo dożylnie leki wyciszające i przeciwbólowe. Czasami, zwłaszcza gdy mamy do czynienia ze skomplikowaną sytuacją w samym oku (np. zmiany pourazowe, trakcyjne odwarstwienie siatkówki), lub przewidujemy brak współpracy pacjenta (dzieci, osoby niepełnosprawne intelektualnie, choroby przebiegające z drżeniem głowy lub całego ciała), stosujemy znieczulenie ogólne.

Zabieg nie jest bolesny. Operację przeprowadzamy w znieczuleniu miejscowym z dodatkowym wsparciem anestezjologa, który podaje leki uspokajające, a także – profilaktycznie – leki przeciwbólowe. Przed zabiegiem podajemy zastrzyk w okolicę oka z mieszanką leków miejscowo znieczulających, aby wyłączyć czucie bólu w obszarze poddawanym operacji. Przy podawaniu zastrzyku pojawi się ukłucie i uczucie niewielkiego rozpierania wokół oka, ale potem przez cały okres zabiegu i do 3 godzin po nim czucie jest wyłączone.

Każda interwencja chirurgiczna wiąże się z potencjalnym ryzykiem powstania powikłań zarówno śród- jak i pooperacyjnych. Powikłania te w chirurgii okulistycznej są na szczęście bardzo rzadkie i odpowiednio wcześnie rozpoznane mogą być skutecznie leczone.

Najczęściej są one łagodne i przemijające – obrzęk spojówki, wylew krwi pod spojówkę, niewielkie krwawienie do wnętrza oka, obrzęk siatkówki po peelingu plamki, obrzęk rogówki po fakowitrektomii. Wszystkie one ustępują samoistnie. Poważne powikłania po operacji są bardzo rzadkie, ale mogą być skutecznie wyleczone. Należa do nich: odwarstwienie siatkówki, krwotok do wnętrza oka, zapalenie infekcyjne wnętrza gałki ocznej. Wszystkie wymagają pilnej reoperacji, dlatego na karcie informacyjnej widnieje ostrzeżenie: ?w razie nagłego bólu i zaniewidzenia prosimy o natychmiastowy kontakt z Ośrodkiem?.

Zazwyczaj prosimy, aby pacjent ograniczył swoją normalną aktywność do miesiąca czasu po zabiegu. Chodzi tu głównie o nadmierny wysiłek fizyczny (podnoszenie ciężkich rzeczy, uprawianie sportu wyczynowego, praca fizyczna zwłaszcza w warunkach zapylenia – budowa, warsztaty samochodowe). U pacjentów, którym podano do oka gaz, ważne jest utrzymywanie przez kilka dni głowy w określonej pozycji (najczęściej – z twarzą do dołu), co dodatkowo ogranicza ich normalną aktywność. Ponadto gaz pozostawiony w oku początkowo przesłania widzenie, co wyklucza prowadzenie samochodu, czy oglądanie telewizji. Dodatkowo po podaniu gazu prosimy, aby przez około miesiąc nie latać samolotami, ani nie wyjeżdżać w wysokie góry – gaz na większych wysokościach może się nadmiernie rozprężać i powodować bolesny wzrost ciśnienia w oku.

Optymalny czas operacji zależy od tego, jaką chorobę leczymy. W przypadku odwarstwienia siatkówki, zwłaszcza gdy plamka żółta jest przyłożona, operację trzeba wykonać w trybie pilnym, podobnie w oku pourazowym czy w przypadku zakażenia. Choroby plamki – błony przedplamkowe, obrzęk z trakcją czy otwór w plamce nie wymagają operacji natychmiast, ale zbyt długie zwlekanie z leczeniem może ograniczyć efekt zabiegu, mimo jego prawidłowego przeprowadzenia. Jeśli patologia w oku tkwi zbyt długo, wówczas może dojść do istotnego i trwałego ograniczenia funkcji siatkówki mimo jej usunięcia.

Operacja odbywa się w trybie jednodniowym. Pacjent po operacji jest pod kontrolą personelu medycznego placówki. Czas trwania pobytu pacjenta jest uzależniony od jego samopoczucia. Po otrzymaniu karty informacyjnej z hospitalizacji może opuścić szpital.